තිස්ස රජු: උපතිස්ස නුවර පාලකයා
තිස්ස රජු යනු ක්රි.පූ. 5 වන සියවසේ උපතිස්ස නුවර පාලනය කළ වැදගත් චරිතයකි. ඔහුගේ පාලන සමය ක්රි.පූ. 454 සිට ක්රි.පූ. 437 දක්වා පැවතුණි. ඔහු ප්රධාන වශයෙන්ම සිය බෑණනුවන් වූ පණ්ඩුකාභය කුමරු සමඟ පැවති බල අරගලය හේතුවෙන් ඉතිහාසයට එක් වී ඇත.
සිහසුනට පත්වීම
තිස්ස කුමරුගේ වැඩිමහල් සොහොයුරා වූ අභය රජු සිහසුනෙන් පහකිරීමෙන් පසුව, තිස්ස කුමරු සහ ඔහුගේ බාල සොහොයුරන් අට දෙනා විසින් රාජ්ය පාලනය භාර ගන්නා ලදී. තිස්ස කුමරු සිය බාල සොහොයුරන්ගේ අනුමැතියෙන් උපතිස්ස නුවර පාලකයා ලෙස පත් විය. කෙසේ වෙතත්, ඔහු කියා සිටියේ තම බෑණනුවන් වූ පණ්ඩුකාභය කුමරු සම්පූර්ණයෙන්ම පරාජය කරන තෙක් තමා රජු ලෙස අභිෂේක නොලබන බවයි.
පණ්ඩුකාභය කුමරු සමඟ ගැටුම
තිස්ස රජුගේ පාලන සමය පුරාවටම පණ්ඩුකාභය කුමරුගෙන් දැඩි තර්ජනයක් එල්ල විය. පණ්ඩුකාභය කුමරු සිහසුනට හිමිකම් කී අතර, තිස්ස රජු සහ ඔහුගේ සොහොයුරන් සමඟ දිගින් දිගටම සටන් වැදුණි. තිස්ස රජු සිය රාජ්යය ආරක්ෂා කර ගැනීමට සහ සිය පාලනය තහවුරු කර ගැනීමට දැඩි උත්සාහයක් ගත් අතර, පණ්ඩුකාභය කුමරුට එරෙහිව සටන් මෙහෙයවීය.
අවසානය
කෙසේ වෙතත්, තිස්ස රජුගේ උත්සාහයන් සාර්ථක වූයේ නැත. පණ්ඩුකාභය කුමරු සටන් වලින් ජයගෙන, තිස්ස රජුට එරෙහිව ජයග්රාහී ලෙස ඉදිරියට ආවේය. අවසානයේදී, තිස්ස රජු සහ ඔහුගේ බාල සොහොයුරන් අට දෙනාම සටනකදී ඝාතනයට ලක් වූහ. වැඩිමහල් සොහොයුරු අභය රජුගේ ජීවිතය බේරුණු අතර, පණ්ඩුකාභය කුමරුගේ අවිවාදිත ජයග්රහණයෙන් පසු, ඔහු නැවත සිහසුනට පත්වන ලෙස ඉල්ලා සිටියද, අභය රජු එම ඉල්ලීම ප්රතික්ෂේප කළේය.
උරුමය
තිස්ස රජුගේ පාලන සමය ලංකා ඉතිහාසයේ සංක්රාන්ති සමයක සනිටුහන් කරයි. ඔහුගේ පරාජයත් සමඟම, පණ්ඩුකාභය කුමරු සිය බලය තහවුරු කර ගත් අතර, පසුව අනුරාධපුර රාජධානියේ අඩිතාලම දැමීය. තිස්ස රජුගේ කතාව, මුල්කාලීන ලංකා රාජ්යයන්හි පැවති බල අරගල සහ සිහසුන උදෙසා වූ සටන් පිළිබඳ වැදගත් සාක්ෂියක් සපයයි.