දෙවන බුවනෙකබාහු රජතුමාගේ පුත්රයා වූ හතරවන පරාක්රමබාහු රජු ක්රිස්තු වර්ෂ 1302 දී කුරුණෑගල අගනුවර කරගෙන ශ්රී ලංකාවේ රාජ්යත්වයට පත් විය. කුරුණෑගල යුගය තුළ දීප්තිමත් පාලනයක් ගෙනගිය ශ්රේෂ්ඨ නරපතියකු ලෙස මොහු ඉතිහාසයේ වැදගත් ස්ථානයක් හිමි කර ගනී. බුදු දහම සහ ශාස්ත්රීය කටයුතු දියුණු කිරීම සඳහා ඉමහත් සේවාවක් කළ බැවින්, එතුමා පණ්ඩිත පරාක්රමබාහු රජ නමින් ද ප්රසිද්ධ විය.
රාජ්ය පාලනය සහ දායකත්වය
පණ්ඩිත පරාක්රමබාහු රජු ක්රි.ව. 1302 සිට 1326 දක්වා වසර 24ක කාලයක් රාජ්ය පාලනය කළේය. එතුමාගේ පාලන සමය කුරුණෑගල රාජධානියේ ස්වර්ණමය යුගයක් ලෙස සැලකේ. රජු රටේ ආගමික, අධ්යාපනික සහ සංස්කෘතික දියුණුවට සුවිශේෂී දායකත්වයක් සැපයීය. බුදු දහමේ උන්නතිය වෙනුවෙන් විශාල කැපවීමකින් කටයුතු කළ එතුමා, ශාස්ත්රීය ක්ෂේත්රයේ ප්රගතිය සඳහා ද පුළුල් අනුග්රහයක් දැක්වීය.
ප්රධාන සේවාවන් සහ ජයග්රහණ
පණ්ඩිත පරාක්රමබාහු රජුගේ පාලන සමයේ සිදු වූ කැපී පෙනෙන සේවාවන් කිහිපයක් පහත දැක්වේ:
දළදා වහන්සේට කළ සේවාව
දළදා වහන්සේට මහත් භක්තියක් දැක්වූ රජු කුරුණෑගල නගරයේ දළදා මාලිගාවක් කරවීය. තවද, දළදා වහන්සේගේ ආරක්ෂාවට හා නඩත්තුවට අවශ්ය මුදල් හා සම්පත් සැපයීම සඳහා ගම්වර පූජා කරන ලදී. සිංහල සාහිත්යයේ වැදගත් කෘතියක් වන “දළදා සිරිත” ලියවීමෙන් එතුමා දළදා වහන්සේගේ ඉතිහාසය හා චාරිත්ර වාරිත්ර අනාගත පරපුරට දායාද කළේය.
සාහිත්යයට හා අධ්යාපනයට කළ මෙහෙය
රජු සාහිත්යයේ හා අධ්යාපනයේ දියුණුවට සුවිශේෂී දායකත්වයක් දැක්වීය. බෞද්ධ සාහිත්යයේ ප්රධාන ග්රන්ථයක් වන “ජාතක පොත” සිංහලයට හැරවීමට අනුග්රහය දැක්වීම ඉන් ප්රමුඛ වේ. එසේම, “සිංහල බෝධි වංශය” සහ “අනාගත වංශය” වැනි ඓතිහාසික හා ආගමික පොත් ලියවීමට ද එතුමා අනුග්රහය දැක්වීය.
විශේෂයෙන්, එකල ප්රසිද්ධ විද්යායතන වූ වීදාගම ඝනානන්ද පිරිවෙනට සහ තොටගමුවේ විජයබා පිරිවෙනට එතුමාගේ ආධාර හා අනුග්රහය නොඅඩුව ලැබිණි. මේ පිරිවෙන් හරහා ශාස්ත්රීය දැනුම ව්යාප්ත කිරීමට රජු විශාල පිටිවහලක් විය.
ආගමික ස්ථාන ගොඩනැගීම
රජුගේ ආගමික සේවාවන් අතර මහනුවර අස්ගිරි සේනාසනය ආරම්භ කිරීම ද වැදගත් වේ. මෙය ශ්රී ලංකාවේ ප්රධාන බෞද්ධ ආරාමයක් බවට පත් විය.
රාජ්යත්වයේ අවසානය
පණ්ඩිත පරාක්රමබාහු රජුගේ රාජ්ය බලය ක්රිස්තු වර්ෂ 1326 දී අවසන් විය. එතුමාගෙන් පසුව ක්රි.ව. 1349 දක්වා තුන්වන බුවනෙකබාහු සහ පස්වන විජයාබාහු යන රජවරු කුරුණෑගල රාජධානිය පාලනය කළහ. එහෙත්, පණ්ඩිත පරාක්රමබාහු රජුගේ පාලන සමය කුරුණෑගල යුගයේ බැබලුණු කාල පරිච්ඡේදයක් ලෙස සලකනු ලබයි.