හැඳින්වීම
මිත්තසේන රජ, ක්රි.ව. පස්වන සියවසේදී අනුරාධපුර රාජධානියේ කෙටි කාලයක් රජකම් කළ පාලකයෙකි. ක්රි.ව. 435 සිට 436 දක්වා වසරක් පමණක් පැවති ඔහුගේ පාලන සමය, සිහසුනට පත්වීම හා බැඳුණු මතභේද සහ විදේශීය ආක්රමණයක් හේතුවෙන් ඔහුගේ අවසානය සනිටුහන් විය. ඔහු “කරල් හොරා” යන ගර්භිත නාමයෙන් ඉතිහාස ගතව ඇත.
සිහසුනට පත්වීම
මිත්තසේන රජු සිහසුනට පත් වූ ආකාරය ඉතිහාසයේ විවාදාත්මක සිදුවීමකි. ඡත්තගාහක රජු ඝාතනය කිරීමෙන් පසුව, රජුගේ සමීප මිතුරෙකු වූ අමාත්යවරයෙකු මිත්තසේනව සිහසුනට පත් කිරීමට කටයුතු කළ බව වාර්තා වේ. මෙම අමාත්යවරයා ඡත්තගාහක රජුගේ අවසන් කටයුතු නුවර ඇතුළතදීම සිදු කර, මිත්තසේනව අනුරාධපුරයේ රජු ලෙස නම් කළේය.
”කරල් හොරා” යන නාමය සහ මතභේද
මිත්තසේන රජු ඉතිහාසයේ ප්රකට වී ඇත්තේ “කරල් හොරා” යන ගර්භිත නාමයෙනි. මෙම නාමය පිළිබඳව විවිධ අර්ථකථන පවතී. ඇතැම් විචාරකයින්ට අනුව, “කරල් සොරා” යන්නෙන් කැරළිකාර දාමරිකයෙකු හෝ කැලෑ වැදී සිටි අයෙකු අර්ථ දැක්වේ. තවද, පහත් සුළු සොරකම්වල නිරත වූ අයෙකු රාජකීයන් සමග සබඳතා පැවැත්වීම අපහසු බැවින්, මෙම නාමය පිළිබඳව ඓතිහාසික ගැටළු පවතින බව ඔවුහු පෙන්වා දෙති. ඓතිහාසික මූලාශ්රයන්හි මේ පිළිබඳව සෘජු සඳහනක් නොමැති වුවද, ඔහු සිහසුනට පත් කළ අමාත්යවරයා සහ ඡත්තගාහක රජු අතර තිබූ මිත්රත්වය හේතුවෙන් කිසියම් ගැටළු සහගත තත්ත්වයක් තිබෙන්නට ඇතැයි අනුමාන කෙරේ. ඇතැම්විට සංඝයා වහන්සේලා සමගද ඔහුට යම් සබඳතාවක් තිබෙන්නට ඇතැයි සැලකේ.
පාලන සමය සහ කැරලි
මිත්තසේන රජුගේ පාලනය කෙටි හා අස්ථාවර විය. සිහසුනට පත්වීමට උපකාර කළ අමාත්යවරයාගේ උපක්රමය නිසි ලෙස ක්රියාත්මක නොවූ බැවින්, මෙම තත්ත්වය උද්ගත වන්නට ඇත. වාර්තා වලට අනුව, එම අමාත්යවරයා මිත්තසේන රජු රෝගාතුර වී ඇතැයි පවසා තෙමේම රාජ්ය පාලනය කිරීමට උත්සාහ කළ බව සඳහන් වේ. කෙසේ වෙතත්, මිත්තසේනගේ පාලනය රටවැසියන් අතර අප්රසාදයට ලක් වූ අතර, තැනින් තැන කැරලි ගසන්නට විය.
පාලන සමයේ අවසානය
මිත්තසේන රජුගේ අස්ථාවර පාලන සමය අවසන් වූයේ දකුණු ඉන්දියානු ආක්රමණයකිනි. රට තුළ කැරලි පැවති මේ අවස්ථාවේදී, පණ්ඩු නම් දෙමළ ආක්රමණිකයෙක් ලක්දිව ආක්රමණය කළේය. මෙම ආක්රමණය අතරතුර මිත්තසේන රජු මරා දමා, පණ්ඩු අනුරාධපුරයේ සිහසුන ඩැහැ ගත්තේය. මෙලෙස, මිත්තසේන රජුගේ කෙටි හා මතභේදාත්මක පාලන සමය නිමාවට පත් විය.