හයවන පරාක්‍රමබාහු රජු
කෝට්ටේ යුගය රාජ්‍ය කාලය: ක්‍රි.ව. 1415-1467

හයවන පරාක්‍රමබාහු රජු

කෝට්ටේ යුගය ආලෝකමත් කළ ශ්‍රේෂ්ඨතම පාලකයා වූ හයවන පරාක්‍රමබාහු රජු ක්‍රි.ව. 1415 සිට 1467 දක්වා වසර 53ක් මුළු ලංකාවම එක්සේසත් කර පාලනය කළේය. ඔහුගේ පාලන සමය ලංකා ඉතිහාසයේ අවසාන විභූතිමත් කාලය ලෙස සැලකේ.

ප්‍රධාන ජයග්‍රහණ

  • මුළු ලංකාවම එක්සේසත් කිරීම සහ කෝට්ටේ අගනුවරක් ලෙස සංවර්ධනය කිරීම.
  • යාපනය හා වන්නි ප්‍රදේශ ඈඳා ගැනීම.
  • අධ්‍යාපන හා සාහිත්‍ය ක්ෂේත්‍රවල පුනරුදයක් ඇති කිරීම.
  • විදාගම මෛත්‍රී හිමි, තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල හිමි වැනි පඬිවරුන් බිහිවීම.
  • හංස, ගිරා, සැළලිහිණි වැනි විශිෂ්ට සංදේශ කාව්‍ය නිර්මාණය වීම.

හයවන පරාක්‍රමබාහු රජු

හැඳින්වීම

කෝට්ටේ යුගයේ බිහි වූ ශ්‍රේෂ්ඨතම පාලකයා ලෙස හයවන පරාක්‍රමබාහු රජු සැලකේ. පස්වන බුවනෙකබාහු රජතුමාගෙන් පසු ක්‍රි.ව. 1415 දී බලයට පත් වූ එතුමා ක්‍රි.ව. 1467 දක්වා වසර 53ක දීර්ඝ කාලයක් ශ්‍රී ලංකාව පාලනය කළේය. ඔහුගේ පාලන සමය තුළ දී ලංකා ඉතිහාසයේ අවසාන වරට මුළු රටම එක්සේසත් කිරීමට හැකි වූ අතර, එය ලංකා ඉතිහාසයේ අවසාන විභූතිමත් කාලය ලෙස සනිටුහන් විය.

පාලන සමය සහ රාජ්‍යත්වය

රාජාභිෂේකයෙන් වසර තුනකට පසු හයවන පරාක්‍රමබාහු රජු තම අගනුවර කෝට්ටේ වෙත ගෙන ගියේය. මේ කාලය වන විට කෝට්ටේ නගරය අංග සම්පූර්ණ අගනුවරක් බවට පත් විය. කෝට්ටේ රාජධානිය සමෘද්ධිමත් වීමටත්, සංස්කෘතික හා අධ්‍යාපනික වශයෙන් ප්‍රබල මධ්‍යස්ථානයක් වීමටත් මේ රජුගේ දූරදර්ශී පාලනය බෙහෙවින් ඉවහල් විය.

වැදගත් සිදුවීම් සහ ජයග්‍රහණ

හයවන පරාක්‍රමබාහු රජුගේ පාලන සමය තුළ ලංකාවේ දේශපාලනික හා භූගෝලීය ස්ථාවරත්වය සඳහා ඉතා වැදගත් සිදුවීම් ගණනාවක් සිදු විය.

  • රාජ්‍ය එක්සේසත් කිරීම: යාපනය හා වන්නි ප්‍රදේශ ඇතුළු මුළු දිවයිනම කෝට්ටේ රාජධානියට ඈඳා ගනිමින් රට එක්සේසත් කිරීමට රජු සමත් විය. වන්නි ප්‍රදේශවල ස්වාධීනව නැඟී ආ නායකයින් අවනත කර ගැනීමද මෙහිදී විශේෂ වේ.
  • කැරලි මර්දනය: මලය රටෙහි හට ගත් කැරැල්ලක් සාර්ථකව මැඬලීමට රජු කටයුතු කළේය. ක්‍රි.ව. 1462 දී ජෝතිය සිටානන් ඇති කළ කැරැල්ලක් මැඬලීම සඳහා අම්බුළුගල කුමරු යැවීමද කැපී පෙනෙන සිදුවීමකි.
  • යාපනය පාලනය: යාපනයේ පාලකයා ලෙස සපුමල් කුමරු පත් කිරීම තුළින් උතුරු ප්‍රදේශය කෝට්ටේ පාලනය යටතේ තබා ගැනීමට රජුට හැකි විය.
  • විදේශ සබඳතා සහ යුද්ධ: විජයනගර් අධිරාජ්‍යයේ තොටුපොළක් ආක්‍රමණය කිරීම සහ වෙළඳ ගනුදෙනුවක් මුල් කරගෙන දකුණු ඉන්දියාවේ අදිවිරරාම පටුන ආක්‍රමණය කිරීම තුළින් කෝට්ටේ රාජධානියේ විදේශ ප්‍රතිපත්තියේ ශක්තිය පෙන්නුම් කළේය.

සේවාවන් සහ උරුමය

හයවන පරාක්‍රමබාහු රජුගේ පාලන සමය ශ්‍රී ලංකාවේ අධ්‍යාපන, සාහිත්‍ය හා සංස්කෘතික පුනරුදයක් ඇති කළ කාලයක් ලෙස සැලකේ.

  • අධ්‍යාපන ප්‍රබෝධය: රටේ අධ්‍යාපන ප්‍රබෝධයක් ඇති විය. පැපිලියානේ සුනේත්‍රා දේවී පිරිවෙන සහ කෑරගල පද්මාවතී පිරිවෙන වැනි ප්‍රමුඛ අධ්‍යාපන මධ්‍යස්ථාන ආරම්භ කිරීම මෙහිලා කැපී පෙනේ.
  • පඬිවරුන්ගේ යුගය: විදාගම මෛත්‍රී හිමි, තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල හිමි, වැත්තැවේ හිමි වැනි අති දක්ෂ උගත් පඬිවරුන් පිරිසක් මේ කාලයේ දී බිහි විය.
  • සාහිත්‍ය කෘති නිර්මාණය: හංස, ගිරා, සැළලිහිණි, කෝකිල, පරවි යන සංදේශ කාව්‍ය වැනි විශිෂ්ට සාහිත්‍ය කෘති රැසක් නිර්මාණය වීම මේ යුගයේ ස්වර්ණමය ලක්ෂණයකි.

අභාවය

ක්‍රි.ව. 1467 දී හයවන පරාක්‍රමබාහු රජතුමා මිය ගියේය. එතුමාගේ අභාවයෙන් පසු එතුමාගේ දියණිය වූ උලකුඩය දේවියගේ පුත්‍රයා වූ ජයබාහු කුමරා දෙවන ජයබාහු රජ නමින් කෝට්ටේ සිහසුනට පත් විය.

hayawana paraakramabaahu raju

koottee yugaya aalookamath kala shreeshttathama paalakayaa wuu hayawana paraakramabaahu raju kri.wa. 1415 sita 1467 dhakwaa wasara 53k mulu lankaawama ekseesath kara paalanaya kaleeya. ohugee paalana samaya lankaa ithihaasayee awasaana wibhuuthimath kaalaya lesa saelakee.

hayawana paraakramabaahu raju

haendinwiima

koottee yugayee bihi wuu shreeshttathama paalakayaa lesa hayawana paraakramabaahu raju saelakee. paswana buwanekabaahu rajathumaagen pasu kri.wa. 1415 dhii balayata path wuu ethumaa kri.wa. 1467 dhakwaa wasara 53ka dhiirgha kaalayak shrii lankaawa paalanaya kaleeya. ohugee paalana samaya thula dhii lankaa ithihaasayee awasaana warata mulu ratama ekseesath kiriimata haeki wuu athara, eya lankaa ithihaasayee awasaana wibhuuthimath kaalaya lesa sanituhan wiya.

paalana samaya saha raajyathwaya

raajaabhisheekayen wasara thunakata pasu hayawana paraakramabaahu raju thama aganuwara koottee wetha gena giyeeya. mee kaalaya wana wita koottee nagaraya anga sampuurna aganuwarak bawata path wiya. koottee raajadhhaaniya samrudhdhhimath wiimatath, sanskruthika haa adhhyaapanika washayen prabala madhhyasthhaanayak wiimatath mee rajugee dhuuradharshii paalanaya behewin iwahal wiya.

waedhagath sidhuwiim saha jayagrahana

hayawana paraakramabaahu rajugee paalana samaya thula lankaawee dheeshapaalanika haa bhuugooliiya sthhaawarathwaya sandahaa ithaa waedhagath sidhuwiim gananaawak sidhu wiya.

  • raajya ekseesath kiriima: yaapanaya haa wanni pradheesha aethulu mulu dhiwayinama koottee raajadhhaaniyata aendaa ganimin rata ekseesath kiriimata raju samath wiya. wanni pradheeshawala swaadhhiinawa naengii aa naayakayin awanatha kara gaeniimadha mehidhii wisheesha wee.
  • kaerali mardhanaya: malaya ratehi hata gath kaeraellak saarthhakawa maendaliimata raju katayuthu kaleeya. kri.wa. 1462 dhii joothiya sitaanan aethi kala kaeraellak maendaliima sandahaa ambulugala kumaru yaewiimadha kaepii penena sidhuwiimaki.
  • yaapanaya paalanaya: yaapanayee paalakayaa lesa sapumal kumaru path kiriima thulin uthuru pradheeshaya koottee paalanaya yatathee thabaa gaeniimata rajuta haeki wiya.
  • widheesha sabandathaa saha yudhdhha: wijayanagar adhhiraajyayee thotupolak aakramanaya kiriima saha welanda ganudhenuwak mul karagena dhakunu indhiyaawee adhiwiraraama patuna aakramanaya kiriima thulin koottee raajadhhaaniyee widheesha prathipaththiyee shakthiya pennum kaleeya.

seewaawan saha urumaya

hayawana paraakramabaahu rajugee paalana samaya shrii lankaawee adhhyaapana, saahithya haa sanskruthika punarudhayak aethi kala kaalayak lesa saelakee.

  • adhhyaapana praboodhhaya: ratee adhhyaapana praboodhhayak aethi wiya. paepiliyaanee suneethraa dheewii piriwena saha kaeragala padhmaawathii piriwena waeni pramukha adhhyaapana madhhyasthhaana aarambha kiriima mehilaa kaepii penee.
  • pandiwarungee yugaya: widhaagama maithrii himi, thotagamuwee shrii raahula himi, waeththaewee himi waeni athi dhaksha ugath pandiwarun pirisak mee kaalayee dhii bihi wiya.
  • saahithya kruthi nirmaanaya: hansa, giraa, saelalihini, kookila, parawi yana sandheesha kaawya waeni wishishta saahithya kruthi raesak nirmaanaya wiima mee yugayee swarnamaya lakshanayaki.

abhaawaya

kri.wa. 1467 dhii hayawana paraakramabaahu rajathumaa miya giyeeya. ethumaagee abhaawayen pasu ethumaagee dhiyaniya wuu ulakudaya dheewiyagee puthrayaa wuu jayabaahu kumaraa dhewana jayabaahu raja namin koottee sihasunata path wiya.