හයවන පරාක්රමබාහු රජු
හැඳින්වීම
කෝට්ටේ යුගයේ බිහි වූ ශ්රේෂ්ඨතම පාලකයා ලෙස හයවන පරාක්රමබාහු රජු සැලකේ. පස්වන බුවනෙකබාහු රජතුමාගෙන් පසු ක්රි.ව. 1415 දී බලයට පත් වූ එතුමා ක්රි.ව. 1467 දක්වා වසර 53ක දීර්ඝ කාලයක් ශ්රී ලංකාව පාලනය කළේය. ඔහුගේ පාලන සමය තුළ දී ලංකා ඉතිහාසයේ අවසාන වරට මුළු රටම එක්සේසත් කිරීමට හැකි වූ අතර, එය ලංකා ඉතිහාසයේ අවසාන විභූතිමත් කාලය ලෙස සනිටුහන් විය.
පාලන සමය සහ රාජ්යත්වය
රාජාභිෂේකයෙන් වසර තුනකට පසු හයවන පරාක්රමබාහු රජු තම අගනුවර කෝට්ටේ වෙත ගෙන ගියේය. මේ කාලය වන විට කෝට්ටේ නගරය අංග සම්පූර්ණ අගනුවරක් බවට පත් විය. කෝට්ටේ රාජධානිය සමෘද්ධිමත් වීමටත්, සංස්කෘතික හා අධ්යාපනික වශයෙන් ප්රබල මධ්යස්ථානයක් වීමටත් මේ රජුගේ දූරදර්ශී පාලනය බෙහෙවින් ඉවහල් විය.
වැදගත් සිදුවීම් සහ ජයග්රහණ
හයවන පරාක්රමබාහු රජුගේ පාලන සමය තුළ ලංකාවේ දේශපාලනික හා භූගෝලීය ස්ථාවරත්වය සඳහා ඉතා වැදගත් සිදුවීම් ගණනාවක් සිදු විය.
- රාජ්ය එක්සේසත් කිරීම: යාපනය හා වන්නි ප්රදේශ ඇතුළු මුළු දිවයිනම කෝට්ටේ රාජධානියට ඈඳා ගනිමින් රට එක්සේසත් කිරීමට රජු සමත් විය. වන්නි ප්රදේශවල ස්වාධීනව නැඟී ආ නායකයින් අවනත කර ගැනීමද මෙහිදී විශේෂ වේ.
- කැරලි මර්දනය: මලය රටෙහි හට ගත් කැරැල්ලක් සාර්ථකව මැඬලීමට රජු කටයුතු කළේය. ක්රි.ව. 1462 දී ජෝතිය සිටානන් ඇති කළ කැරැල්ලක් මැඬලීම සඳහා අම්බුළුගල කුමරු යැවීමද කැපී පෙනෙන සිදුවීමකි.
- යාපනය පාලනය: යාපනයේ පාලකයා ලෙස සපුමල් කුමරු පත් කිරීම තුළින් උතුරු ප්රදේශය කෝට්ටේ පාලනය යටතේ තබා ගැනීමට රජුට හැකි විය.
- විදේශ සබඳතා සහ යුද්ධ: විජයනගර් අධිරාජ්යයේ තොටුපොළක් ආක්රමණය කිරීම සහ වෙළඳ ගනුදෙනුවක් මුල් කරගෙන දකුණු ඉන්දියාවේ අදිවිරරාම පටුන ආක්රමණය කිරීම තුළින් කෝට්ටේ රාජධානියේ විදේශ ප්රතිපත්තියේ ශක්තිය පෙන්නුම් කළේය.
සේවාවන් සහ උරුමය
හයවන පරාක්රමබාහු රජුගේ පාලන සමය ශ්රී ලංකාවේ අධ්යාපන, සාහිත්ය හා සංස්කෘතික පුනරුදයක් ඇති කළ කාලයක් ලෙස සැලකේ.
- අධ්යාපන ප්රබෝධය: රටේ අධ්යාපන ප්රබෝධයක් ඇති විය. පැපිලියානේ සුනේත්රා දේවී පිරිවෙන සහ කෑරගල පද්මාවතී පිරිවෙන වැනි ප්රමුඛ අධ්යාපන මධ්යස්ථාන ආරම්භ කිරීම මෙහිලා කැපී පෙනේ.
- පඬිවරුන්ගේ යුගය: විදාගම මෛත්රී හිමි, තොටගමුවේ ශ්රී රාහුල හිමි, වැත්තැවේ හිමි වැනි අති දක්ෂ උගත් පඬිවරුන් පිරිසක් මේ කාලයේ දී බිහි විය.
- සාහිත්ය කෘති නිර්මාණය: හංස, ගිරා, සැළලිහිණි, කෝකිල, පරවි යන සංදේශ කාව්ය වැනි විශිෂ්ට සාහිත්ය කෘති රැසක් නිර්මාණය වීම මේ යුගයේ ස්වර්ණමය ලක්ෂණයකි.
අභාවය
ක්රි.ව. 1467 දී හයවන පරාක්රමබාහු රජතුමා මිය ගියේය. එතුමාගේ අභාවයෙන් පසු එතුමාගේ දියණිය වූ උලකුඩය දේවියගේ පුත්රයා වූ ජයබාහු කුමරා දෙවන ජයබාහු රජ නමින් කෝට්ටේ සිහසුනට පත් විය.