හැඳින්වීම
බුද්ධදාස රජු ශ්රී ලංකාවේ ඉතිහාසයේ ප්රමුඛ පෙළේ පාලකයෙකු ලෙසත්, දක්ෂ වෛද්යවරයෙකු ලෙසත් ප්රසිද්ධියට පත්ව සිටී. ඔහුගේ ධාර්මික පාලනය සහ වෛද්ය විද්යාවට කළ අසීමිත සේවය හේතුවෙන් ඔහු ‘වෙද රජු’ යන විරුදාවලියෙන් ද පිදුම් ලැබීය. ක්රි.ව. 4 වන සියවසේ ලංකාව පාලනය කළ බුද්ධදාස රජු මිනිසුන්ට පමණක් නොව සතුන්ටද ප්රතිකාර කළේය.
පාලන සමය සහ ධාර්මික ගුණාංග
බුද්ධදාස රජු ක්රි.ව. 340 සිට 368 දක්වා කාලය තුළ ලංකාව පාලනය කළේය. ඔහු ලම්බකර්ණ වංශයට අයත් රජ කෙනෙකි. ඔහුගේ පාලන සමය තුළ ඔහු අතිශයින්ම ධාර්මික පාලකයෙකු ලෙස හැසිරුණු අතර, ජනතාවගේ සුබසාධනය කෙරෙහි මහත් උනන්දුවක් දැක්වීය. ඔහු තම පාලන කාලය තුළ යහපාලනයට හා සදාචාරයට ප්රමුඛත්වය දුන්නේය.
වෛද්ය විද්යාවට කළ දායකත්වය
බුද්ධදාස රජුගේ ප්රධානතම සුවිශේෂත්වය වන්නේ ඔහුගේ වෛද්ය දැනුම සහ ප්රායෝගික හැකියාවයි. ඔහු දක්ෂ වෙදදුරෙකු ලෙස ප්රකට වූ අතර, වෛද්ය විද්යාවට අතිමහත් සේවයක් ඉටු කළේය.
- වෛද්ය ග්රන්ථ රචනය: ඔහු වෛද්ය විද්යාව පිළිබඳ පොත්පත් රැසක් රචනා කළ බව සඳහන් වේ. මෙම ග්රන්ථ ඔහුගේ දැනුම සහ අත්දැකීම් අනාගත පරම්පරාවට ලබා දීමට උපකාරී විය.
- රෝහල් පිහිටුවීම: රජු දිවයින පුරා රෝහල් සහ වෙද ශාලා පිහිටුවා ජනතාවට නොමිලේ වෛද්ය සේවා සැපයීමට කටයුතු කළේය. මෙය එකල සෞඛ්ය සේවාවේ විශාල දියුණුවක් විය.
- මිනිසුන්ට සහ සතුන්ට ප්රතිකාර කිරීම: බුද්ධදාස රජු මිනිසුන්ට පමණක් නොව, රෝගාතුර වූ සතුන්ට පවා ප්රතිකාර කළේය. ඔහුගේ කරුණාවන්ත ස්වභාවය මෙයින් මනාව පැහැදිලි වේ.
ජනප්රවාද සහ කීර්තිය
බුද්ධදාස රජුගේ වෛද්ය හැකියාවන් පිළිබඳව විවිධ ජනප්රවාද පවතී. ඉන් එක් ප්රකට ජනප්රවාදයක සඳහන් වන්නේ, දිනක් පෙණයෙහි ගෙඩියක් සෑදී වේදනාවෙන් සිටි නාගරාජයෙකුට රජු ප්රතිකාර කර සුවපත් කළ බවයි. නාගයා රජුට කළගුණ සැලකීමක් ලෙස තම නාගමාණික්යය (නාගමාහ්ඛය) වමාරා දුන් බව එම ජනප්රවාදයේ තවදුරටත් සඳහන් වේ. මෙම කථාව ඔහුගේ වෛද්ය දැනුම සහ සතුන් කෙරෙහි තිබූ කරුණාව මනාව පිළිබිඹු කරයි.
උරුමය
බුද්ධදාස රජු ලංකා ඉතිහාසයට ධාර්මික පාලකයෙකු ලෙසත්, වෛද්ය විද්යාවට විශාල දායකත්වයක් දුන් විශිෂ්ට වෛද්යවරයෙකු ලෙසත් අනුස්මරණීය වේ. ඔහුගේ සේවාවන් අදටත් ජනතාවගේ සිත් තුළ ගෞරවාදරයට පාත්ර වේ. ඔහු ස්ථාපිත කළ රෝහල් ජාලය සහ වෛද්ය ග්රන්ථ අනාගත පරම්පරාවලට ආදර්ශයක් විය.